Boeken
Hieronder vindt u de boeken die Bart Gijsbertsen schreef of waar hij aan bijdroeg, inclusief recensies en bestelmogelijkheden. Andere publicaties vindt u hier.
Een Betoog van Nicodemus?
De Hebreeënbrief herlezen
(Van Warven 2022)
Deze herlezing van de Hebreeënbrief zet ieder aan het denken over de eigen geloofsopvattingen en de verbinding tussen hemel en aarde.
Citaat uit het boek:
“Het sterkt mij in mijn overtuiging dat dit betoog een binnen-Joodse aangelegenheid is, onderdeel van een discussie tussen schriftgeleerden.
En die discussie draait om de vraag of Jezus werkelijk de priester-koning is.
En áls Hij dat is: Wat zijn dan de consequenties voor Israël?
En wat zijn dan de consequenties vooral voor: de priesters!?
Stel je even voor dat je deel uitmaakt van een ca. 1500 jaar oude traditie die teruggaat op Mozes en Aäron, waarvan het heil van Israël en van de wereld afhangt.
Wie ben jij dan om ook maar te denken dat die traditie nu letterlijk en figuurlijk achterhaald is?”
Recensies:
Appel Kerk en Israel
Klaas van der Kamp
Recensies:
Theo Kralt
Leven met de Stem
(Van Warven 2020; co-auteur Jan Willem Kirpestein)
Ruim twintig jaar na het boek “De terugkeer van de mens” kijken Bart Gijsbertsen en Jan Willem Kirpestein terug op de weg die ze individueel en samen hebben afgelegd. Doordat ze nu vooral vertellen over hun eigen innerlijke dialoog is het een kostbaar en kwetsbaar boek geworden. Tussendoor vinden we teksten van anderen die gelijksoortige ervaringen deelden. Onder hen Hammarskjöld, Bonhoeffer, Miskotte, Heschel, Frankl en Wiesel.
De eerste reacties tekenen het mystieke karakter van het boek.
Rinus van Warven: Net zoals er songs zijn waarvan je uit je dak gaat, zijn er songs waar je stil van wordt. Zo zijn er ook boeken, waarvan je stil wordt. Omdat je wilt luisteren. Naar de Stem die er in doorklinkt. Voorzichtig luisteren, aandachtig luisteren. Je wilt horen wat er gezegd wordt. Ik ben onder de indruk van de Stem die ik hoor in dit boek… Wow, wat een stilte, maar wat een kracht en daarom…. wat een dynamiek. Wees voorzichtig. Het zet je wereld op z’n kop…
Klaas van der Kamp: De titel intrigeerde me: ‘Leven met de Stem’. Apart, omdat ik de ene auteur associeerde met joods-christelijk denken en de ander met politieke analyse. Wat zouden twee zulke verstandelijke, erudiete mannen schrijven over de mystiek van de ziel? En wat is dat eigenlijk, die stem in het binnenste? […] Dag Hammarskjöld wordt geciteerd om het geheim verder op te roepen: ‘Gij die boven ons bent, Gij die één van ons bent. Gij die bent – ook in ons…’
In augustus was er een muzikale reactie van Jan Hage. Hij vertelt zijn verhaal met de Stem in een improvisatie van 45 minuten op het orgel van de Domkerk te Utrecht.
In april 2021 verscheen een poëtische reactie op het boek van de hand van de Zeister dichter-theoloog Edy Valkenburg.
De twee boeken en cd zijn nu als trio verkrijgbaar.
Van Zilveren Sporen
Een gang door het synagogale jaar met een oor naar de kerk [Drieluik III]
(Van Warven 2020)
Van de uitgever:
“Gijsbertsen maakt hier een tocht door het synagogale jaar. Dat doet hij onder Hebreeuwse titels, te beginnen met Bereesjiet (Genesis). We horen in dit boek veel rabbijns commentaar. Maar we herkennen de intentie van de schrijver: Wat betekent dit voor mij als christen? Waar daagt het ‘de heiden’ uit? In hoeverre vraagt het om correctie op de bijbeluitleg van de kerk? En wat betekent deze uitleg voor de gespannen verhouding tussen het Joodse volk en de andere volkeren?
Met de verschijning van dit laatste boek is een drieluik ontstaan. Op het linker paneel zien we Een heidense uitdaging (2015); een kennismaking met de uitzonderlijke weg van het volk Israël door de wereldgeschiedenis, gerelateerd aan een met niets te vergelijken God. Op het rechter paneel verscheen luisteren bij maanlicht (2019); een gang door het kerkelijk jaar, in verband gebracht met de joodse feestkalender. En nu dus het middelste paneel: Van zilveren sporen.”
Recensies:
Jules Isaac Stichting
Friesch Dagblad
Luisteren bij Maanlicht
Een gang door het kerkelijk jaar met een oor naar de synagoge [Drieluik II]
(Van Warven 2019)
Van de uitgever:
“Bart Gijsbertsen zet zijn zoektocht voort naar een theologie waarin het volk Israël met zijn tradities, gedenkdagen en feesten de plaats krijgt die het toekomt.
“De wonderschone kathedraal van Chartres staat niet georiënteerd op de opkomst van de zon, maar is gericht op het hoogste punt van de opkomst van de maan. Het kerkelijk zonnejaar in dienst van het Joodse maanjaar? Dit ‘maanlicht’ kleurt het perspectief van alle voorstellingen in die kathedraal. De balans tussen mannelijk en vrouwelijk lijkt in evenwicht.”
“Kijk ik in de richting van de zon, dan zie ik tot mijn verrassing in de ramen van het zuidportaal de evangelisten als kleuters afgebeeld op de schouders van profeten. Het Nieuwe Testament verstaan als kind van en getorst door het Oude Testament? Dat vind ik ‘luisteren bij maanlicht’.”
Gijsbertsen zet zijn meditatieve uitleg van Bijbelteksten in dit boek in een bepaalde structuur. Het kerkelijk jaar wordt gevolgd. Maar de auteur begint dat niet met Advent. Hij begint bij Pasen. Of hebben we het nu over Pesach?”
Lees en/of kijk hiernaast het interview met Bart Gijsbertsen door ds. Reinier Gosker.
Een Heidense Uitdaging
Leven met de God van Israël [Drieluik I]
(Royal Jongbloed 2015; 2e druk 2017; 3e druk Van Warven 2022)
Van de uitgever:
“Met de titel doelt de auteur op de uitdaging om als ‘heiden’, dat wil zeggen: niet-Jood, het Boek te begrijpen dat geheel door Joden is geschreven. En het is te meer een uitdaging omdat zoveel woorden – zoals bijvoorbeeld ‘offer’, ‘waarheid’, ‘recht’ en ‘geloven’ – in de Joodse sfeer iets anders betekenen dan wij van huis uit gewend zijn.
Er verschijnen veel boeken over de verhouding tussen christendom en jodendom, kerk en synagoge, Israël en de volkeren. Die verhouding wordt tegenwoordig anders gezien dan eeuwenlang gangbaar was. Maar wat dat concreet betekent voor de gemiddelde kerkganger of bijbellezer is veel minder duidelijk.
Bart Gijsbertsen schrijft toegankelijk en voor een breed publiek. Hij laat zien wat er verandert in de uitleg van bijbelteksten als je de nieuwe verhouding serieus neemt. Daarvoor legt hij zijn oor niet alleen te luister bij de Hebreeuwse tekst van de Bijbel, maar gaat hij ook te rade bij rabbijnse uitleg. Jezus was immers een Jood die elke sabbat in de synagoge te vinden was en geheel werd opgevoed in de Joodse traditie. En al zijn woorden en daden staan in verband met die traditie.”
Geen Tittel of Jota
Proeve van een leesrooster bij de Tora
(Boekencentrum 2011)
‘Zonder het kleinste detail van de Heilige Schrift van Jezus is het heilige boek van het christendom niet te begrijpen.’
In het Gast-huis te Amsterdam had men al jaren ervaring met kerkdiensten waarin de Sidra (het Tora-gedeelte) centraal staat. Dit vanuit de gedachtengang die o.a. ook Dietrich Bonhoeffer verdedigde, dat we Evangeliën en Brieven vanuit de Tenach moeten lezen en begrijpen, en niet omgekeerd.
De Tora-leesrooster-groep van het Gast-huis vroeg een vijftiental theologen invulling te geven aan deze manier van bijbellezen. In deze ‘proeve van een leesrooster’ worden alle 54 Sidrot van de Tenach centraal gesteld, met commentaren en suggesties. Bart Gijsbertsen participeerde in dit project met zeven bijdragen.
Het eerste exemplaar van dit boek werd in juni 2011 in ontvangst genomen door de voorzitter van de Synode van de Protestantse Kerk in Nederland.
De Terugkeer van de Mens, uit de ban van het cartesiaanse denken
Essays over waarden en normen.”
(Boekencentrum 1999)
Onder redactie van Bart Gijsbertsen en Jan Willem Kirpestein.
Achterflap:
“In allerlei kringen wordt opnieuw gediscussieerd over normen en waarden. “Ethiek in opkomst”, kopte een dagblad onlangs zelfs. Lange tijd is dit gesprek in onze cultuur taboe geweest. Maar er is breed in onze samenleving een gevoel ontstaan, dat we bij alle ontwikkelingen en verworvenheden onderweg iets verloren hebben dat we nu node missen. Woorden en symbolen lijken leeg te zijn geworden, en alles in het leven lijkt beoordeeld te worden op functionaliteit. Hoe is dat zo gekomen? En hoe kan het ook anders?
Aan zestien mensen in verschillende sectoren van de samenleving werd de vraag gesteld in hoeverre zij lijden aan het “metafysisch vacuüm” waarin onze cultuur verkeert. En hoe zij daarmee omgaan. Uit hun antwoorden blijkt pas goed hoe groot de crisis is. Op allerlei terrein, ook in de theologie, blijken we de gevangene te zijn geworden van een bepaalde manier van denken. “Cartesiaans”, zo wordt deze manier van denken voorlopig gedefineerd. Om deze denktrant te doorbreken, zullen heel wat machtsstructuren moeten worden ontmanteld. Maar met minder kunnen we niet toe, willen we onze democratische samenleving redden. Meer nog: de schrijvers zetten “de terugkeer van de mens” in het geheel van de schepping op de agenda.
Deze uitgave is niet meer in de boekhandel verkrijgbaar. Op deze site te downloaden.
Van zondag naar sabbat
Een dagboek bij de Schrift in het perspectief van Kerk en Israël
(Boekencentrum 1997)
Onder redactie van Bart Gijsbertsen en Henk Vreekamp.
Dit dagboek is anders dan andere dagboeken. In drie opzichten.
- Het begint op Israel-zondag. Dit omdat deze zondag in of dichtbij de Joodse maand Tisjrie valt, de maand met Nieuwjaarsdag, Grote Verzoendag en Loofhuttenfeest.
- Alle schrijvers zijn lid van of betrokken bij de Kerk-en-Israel-organen van de Nederlandse Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerken en de Evangelisch-Lutherse Kerk. En dat is te merken aan hun bijdragen.
- Er wordt geschreven in een weekritme van de zondag naar de sabbat toe. Juist op de sabbat (zaterdag) is de meditatie ruimer opgezet met een oor naar het leesrooster van de synagoge.
Dit boek kwam tot stand onder auspiciën van de Commissie Studie en Bezinning van de Kerk-en-Israel-organen van de SoW-kerk waarvan Bart Gijsbertsen voorzitter was en Henk Vreekamp secretaris.
Eerst de Jood en ook de Griek. Verkenningen in de brief aan de Romeinen
(Boekencentrum 1996; heruitgave als e-book in 2023)
De brief van Paulus aan de Romeinen heeft in de kerkgeschiedenis telkens bevrijdende perspectieven geopend (Augustinus, Luther, Barth). In onze dagen is opnieuw sprake van een new perspective op Paulus. Die Engelse term is meegekomen met de theologie van de nieuwtestamentici N.T. Wright, James D.G. Dunn en E.P. Sanders. In Duitsland was het vooral F.W. Marquardt die een bron van inspiratie werd. In deze theologie zoekt men naar een meer ‘Joods’ verstaan van de brieven van Paulus.
Bart Gijsbertsen gaf in 1996 bij Boekencentrum een studie uit over de Romeinenbrief in de sfeer van dit new perspective. Met de heruitgave als e-book bij Uitgeverij van Warven komt deze nog altijd veelgevraagde studie opnieuw beschikbaar. Deels bestaat dit boek uit vertalingen en commentaar op gedeelten uit de brief van Paulus. Maar vooral interessant zijn de conclusies waartoe de schrijver komt. In 62 stellingen vat hij het denken van Paulus samen en construeert daaruit een eigen bijbels-theologische stellingname. Zo zijn er intrigerende stellingen over de verhouding tussen Jood en niet-Jood, over de plaats en taak van Jezus ten opzichte van die beiden, over Luthers sola fide, over geloven ‘na Auschwitz’, over de staat Israël en zoveel meer.
Voor wie inmiddels geboeid zijn door de latere boeken van Bart Gijsbertsen zal dit e-book een welkome en verhelderende informatiebron vormen.
.
Andersom Denken
(Boekencentrum 1993)
De ondertitel ‘een christen vandaag’ geeft aan dat het een reactie wil zijn op het boek ‘Een Jood vandaag’ van Elie Wiesel. Het boek is een bundeling meditaties uit diverse jaren. Het is een eerste publieke aanzet van Bart Gijsbertsen in zijn zoektocht naar een geweldloze theologie. Hij ziet de overlevingskansen van de kerk en van de westeuropese cultuur beslist worden in de houding die men zal aannemen tegenover Israël. Per hoofdstuk is een aantal gespreksvragen toegevoegd. Een tekstregister biedt een overzicht van behandelde bijbelplaatsen. Deze uitgave is niet meer in de boekhandel verkrijgbaar. Daarom is het via deze site te downloaden.
